मोशा

मोशा (हिब्रू: משֶׁה) एक अगुवा थिए । तिनले, मिश्रमा थिचोमिचोमा परेका इस्राएलीहरूलाई परमेश्वरले प्रतिज्ञा गर्नुभएको भूमि, कनानतर्फ डोऱ्याए । तिनी लेवी अम्राम र योकेबेदका छोरा थिए । तिनी मिश्री राजकुमारीको धर्मपुत्रको रूपमा हुर्किए । तिनले मिश्रको राजकुमार भएअनुरूपको आरामदायी जीवनलाई त्यागेर आफ्ना मानिसहरूसँग दुःख भोगे । साथै तिनी पञ्चग्रन्थका लेखक र पुरानो करारको समयलाई दर्शाउने एक अगमवक्ता हुन् । ८० वर्षको उमेरमा परमेश्वरबाट बोलावट पाएपछि तिनले प्रस्थानको समय र उजाड-स्थानको ४० वर्षको यात्रामा इस्राएलीहरूलाई डोऱ्याए । साथै तिनले सीधै परमेश्वरबाट दश आज्ञा पनि प्राप्त गरे । पुरानो करार बाइबलमा लिखित मोशाका कार्यहरूले येशूज्यूका कार्यहरूलाई सङ्केत गर्दछ ।

मोशा
Moses
दश आज्ञाको शिला-पाटी लिएका मोशा, गुइडो रेनी: सन् १६२४
परिवार	बुबा: अम्राम आमा: योकेबेद दाजु: हारून दिदी: मिरियम पत्नी: सिप्पोरा सन्तान (छोराहरू): गेर्शोम, एलीएजर
जन्मस्थान	गोशेन
चिहान	नेबो डाँडा, मोआब
मुख्य कार्य	पञ्चग्रन्थ लेखे प्रस्थानको समयमा इस्राएलीहरूलाई डोऱ्याए लाल समुद्रको चमत्कार परमेश्वरबाट दश आज्ञा प्राप्त गरे वासस्थान बनाएर पूजाहारी र लेवीहरू नियुक्त गरे ४० वर्षसम्म इस्राएलीहरूलाई उजाड-स्थानमा डोऱ्याए

ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

कनानमा बसोबास गरेका याकूब, मिश्रका अधिपति बनेका योसेफको बोलावटमा, अनिकालबाट बच्नका लागि मिश्रको गोशेनमा बसाइँ सरे । त्यो समयमा, मिश्रमा बसाइँ सरेका याकूबका परिवारजन जम्मा ७० जना थिए । मिश्रको सबैभन्दा उर्वरा जमिन भनेर चिनिएको गोशेनमा, इस्राएलीहरू बिस्तारै समृद्ध र शक्तिशाली बन्दैगए । अनि याकूबका १२ जना छोराहरू इस्राएलको १२ कुलको जग बने । तर मिश्रमा नयाँ राजा नियुक्त हुँदा परिस्थिति बद्लियो, किनकि तिनले पहिलेका अधिपति योसेफलाई चिन्दैनथे । इस्राएलीहरूको संख्या बढेसँगै मिश्रका राजा फारोले राजनीतिक खतरा महसुस गरे । त्यसैले तिनले इस्राएलीहरूलाई दास बनाए, र तिनीहरूको शक्तिलाई कमजोर पार्न तिनीहरूलाई पिताम र रामसेसमा राष्ट्रिय भण्डारण सहरहरू बनाउने गाह्रो काम लगाए । इस्राएलीहरूले दिनहुँ ईंट र अलकत्रा बनाउने कष्टकर काम र खेतीपातीका सबै श्रमका कामहरू गरे । तर जति-जति इस्राएलीहरू सताइन्थे त्यति नै तिनीहरूको संख्या बढ्दैगयो । यो देखेर फारो र मिश्रीहरूमा चिन्ता बढ्दैगयो । अन्ततः फारोले हिब्रूहरूका जति छोरा जन्मन्छन्, तिनीहरू सबैलाई मार्नू भन्ने आदेश दिए ।

मोशाको जीवनी र मुख्य कार्यहरू

जन्म र दरबारको जीवन

पानीबाट बचाइएका मोशा, पाओलो भेरोनेस, (सन् १५७०-१५८०)

सारा मिश्रमा फारोको आदेश घोषणा भएपछि, लेवी कुलका अम्रामकी पत्नी योकेबेदले एक जना छोरा जन्माइन् । योकेबेदले ३ महिनासम्म त्यसलाई लुकाइराखिन् । बच्चा हुर्कंदैगएपछि, त्यसलाई लुकाउन गाह्रो भयो । त्यसैले तिनले तारपीन र अलकत्राले लिपेको कुशको एउटा टोकरीमा बालकलाई राखिन् । अनि तिनले त्यसलाई नील नदीको तीरमा नर्कट झाडीको बीचमा राखिदिइन् । यसै बीचमा फारोकी छोरी नील नदीमा नुहाउनलाई आइन् र तिनले त्यो टोकरी देखिन् । त्यस हिब्रू बालकलाई देखेर तिनकी मन दयाले भरियो, र तिनले त्यस बालकलाई आफूसँगै राख्ने निर्णय गरिन् । यो देखेर मोशाकी दिदी मिरियमले, बालककी आमा योकेबेदलाई धाईको रूपमा त्यस बालकलाई दूध खुवाउन राजकुमारीसमक्ष प्रस्ताव राखिन् । बालकलाई दूध खुवाएबापत् राजकुमारीले योकेबेदलाई ज्याला पनि दिइन् । बालकलाई महलमा लगेर आफ्नो धर्मपुत्र बनाएपछि राजकुमारीले त्यस बालकको नाउँ मोशा राखिन्, जसको अर्थ हो, “मैले यसलाई पानीबाट निकालेकी हुँ ।” स्तिफनसले सभामा यस्तो भाषण गरे, कि मोशा ४० वर्षका हुँदासम्म तिनलाई मिश्रीहरूका सारा विद्यामा शिक्षा दिइयो ।

गोठालोको जीवन

• मिद्यानतिर भाग्दै

मोशा ४० वर्षका हुँदा, तिनले आफ्ना मानिसहरूलाई साथ दिने निधो गरे । एक दिन तिनी आफ्ना मानिसहरू अर्थात् हिब्रूहरू काम गरिरहेको ठाउँमा गए । एक जना हिब्रूलाई मिश्रीले हिर्काइरहेको देखेर तिनी साह्रै क्रोधित भए र  त्यसलाई मारेर बालुवामा पुरिदिए । भोलिपल्ट फेरि बाहिर निस्कँदा, दुई जना हिब्रूहरू आपसमा कुटपिट गरिरहेका तिनले देखे । तिनीहरूको झगडा मिलाउने क्रममा मोशाले थाहा पाए, कि तिनले एक जना मिश्रीको हत्या गरेको कुरा फिँजिन लागेछ । यो कुरा थाहा पाएपछि फारोले मोशालाई मार्ने विचार गरे । तब मोशा फारोदेखि भागेर मिद्यान देशमा गए ।

अनि कूवानेर समस्यामा परेका मिद्यानी पूजाहारी यित्रो(रूएल) का ७ जना छोरीहरूलाई मोशाले मद्दत गरे । त्यहाँ मोशाले यित्रोकी छोरी सिप्पोरासँग विवाह गरे, र दुई जना छोरा जन्माए । अनि ४० वर्षसम्म भेडा चराउँदै गोठालाको जीवन जिए ।

• आफ्ना जातिलाई छुटकारा गराउने मिसन पाए

मिश्रमा दासत्वमा रहेका इस्राएलीहरू

समय बित्दैजाँदा मिश्रमा नयाँ राजा नियुक्त भए । तर इस्राएलीहरू भने अझै पनि कठो र श्रमको कामले पेलिएका थिए । परमेश्वरले तिनीहरूको सुस्केरा र पुकारा सुन्नुभयो, र उहाँले अब्राहाम, इसहाक र याकूबसित बाँध्नुभएको आफ्नो करार सम्झनुभयो, र इस्राएलीहरूमाथि नजर राख्नुभयो ।

एक दिन मोशा आफ्ना भेडाबाख्रालाई चराउँदै होरेब(सीनै) पर्वततिर पुगे, र त्यहाँ तिनले एउटा जलिरहेको पोथ्रा देखे । तिनी त्यसको नजिक जान खोज्दा, परमेश्वरले तिनलाई भन्नुभयो, “यता नजिक नआइज । तेरो खुट्टाबाट जुत्ता फुकाल्, किनभने तँ उभिएको यो ठाउँ पवित्र भूमि हो ।” तब मोशा डराए, र परमेश्वरले इस्राएलीहरूलाई मिश्रबाट छुटकारा गराएर दूध र मह बग्ने कनान देशमा लैजाने आफ्नो योजनाबारे मोशालाई बताउनुभयो । उहाँले इस्राएलीहरूलाई छुटकारा गराउने मिसन मोशालाई सुम्पनुभयो ।

मोशाले आफू त्यो कामको लागि योग्य छैन भनी सोचे । तर परमेश्वरले तिनलाई प्रोत्साहन गर्नुहुँदै उहाँ तिनीसँग रहनुहुने कुरा बताउनुभयो । इस्राएलीहरूले मोशाको कुरालाई विश्वास गर्न सक्ने त्यस्तो पत्यारिलो प्रमाण के छ, भनी मोशाले परमेश्वरलाई सोधे । तब परमेश्वरले, मोशाको हातमा भएको लहुरोलाई क्षणभरमै सर्पमा परिणत गराइदिनुभयो, र तिनको हातमा कुष्ठरोग जस्ता चमत्कारहरू देखाउनुभयो । आफ्नो आँखाअगि परमेश्वरको अद्भुत शक्ति देखेर पनि, आफू बोल्नमा सिपालु नभएको कुराप्रति बहाना गर्दै मोशा हिचकिचाइरहे । तब परमेश्वरले “मानिसको मुख बनाउनेचाहिँ सृष्टिकर्ताले हो, म तँलाई सहायता गर्नेछु” भन्नुभयो । तर मोशाले परमेश्वरलाई “यो मिसन अरू कोही सक्षम व्यक्तिलाई नै दिनुहोस्” भनी बिन्ती गर्दा, परमेश्वर मोशासित क्रोधित हुनुभयो र तिनलाई भन्नुभयो, “तेरा दाजु हारूनले चाहिँ तेरो तर्फबाट इस्राएलीहरूसँग कुरा गर्नेछ ।” त्यसपछि मोशाले त्यो मिसनलाई स्वीकारे र आफ्ना ससुरा यित्रोसँग बिदा मागेर आफ्नो परिवारलाई लिएर मिश्रतिर लागे । त्यस बेला मोशा ८० वर्ष पुगेका थिए ।

प्रस्थान र उजाड-स्थानको जीवन

दश विपत्ति र निस्तार-चाडको शक्ति

फारोको जेठो छोराको मृत्यु, लरेन्स अल्मा तडेमा, सन् १८७२

मोशा र हारूनले मिश्रका राजा फारोकहाँ गएर, इस्राएलीहरूलाई जान दिनू भन्ने परमेश्वरको इच्छा सुनाए । तर फारो त्यो कुरामा सहमत भएनन् र तिनले उल्टै इस्राएलीहरूलाई अझ श्रम शोषण गर्दै दुर्व्यवहार गरे । परमेश्वरले आफ्नो शक्ति प्रदर्शन गर्न मिश्रमा दश विपत्तिहरू झारिदिनुभयो ।

मिश्रमा झारिएका दश विपत्तिहरू यस प्रकार छन् :

१) पहिलो विपत्ति: रगतलाई पानीमा परिणत

२) दोस्रो विपत्ति: भ्यागुताको विपत्ति

३) तेस्रो विपत्ति: भुसुनाको विपत्ति

४) चौथो विपत्ति: झीँगाको महामारी

५) पाँचौँ विपत्ति: गाईबस्तुमा विपत्ति

६) छैटौँ विपत्ति: खटिराको विपत्ति

७) सातौँ विपत्ति: असिनाको विपत्ति

८) आठौँ विपत्ति: सलहको विपत्ति

९) नवौँ विपत्ति: अन्धकारको विपत्ति

१०) दशौँ विपत्ति: जेठो सन्तान नाश गर्ने विपत्ति

मोशा र हारूनले अग्रिम रूपमा बताएजस्तै ९ वटा विपत्तिहरू झऱ्यो । तैपनि फारोले इस्राएलीहरूलाई जान दिएनन् । अन्ततः परमेश्वरले मिश्रमा जेठो सन्तान सबैलाई नाश गर्ने दशौँ विपत्ति झार्नुभयो । मोशा र हारूनले इस्राएलीहरूको जीवन बचाउन सकून भनेर परमेश्वरले उनीहरूलाई त्यस १०औँ विपत्तिबाट बच्ने तरिका सिकाउनुभयो । अन्तिम विपत्तिबाट पार हुने तरिका भनेकै निस्तार-चाड मान्नु थियो ।

इस्राएलीहरूले निस्तार-चाड मानेको रात, फारोको जेठो छोरादेखि लिएर गाईबस्तुहरूका पहिले बियाएकाहरूसमेत सबै मारिए । मिश्रमा ठूलो रुवाबासी भयो । तर परमेश्वरको वचनअनुसार निस्तार-चाड मानेका इस्राएलीहरू भने विपत्तिबाट पार भए । अन्ततः फारोले इस्राएलीहरूलाई जान दिए ।

विपत्तिबाट उद्धार पाएका इस्राएलीहरूलाई परमेश्वरले भन्नुभयो, “तिमीहरूले निस्तार-चाडलाई एउटा रहिरहने विधि स्वरूप मान्नू ।”

यो परमप्रभुको निस्तार-चाड हो । त्यस रात म मिश्र भएर जानेछु, र मिश्रका मानिस र पशु दुवैका पहिले जन्मेका र बियाएकाहरूलाई मार्नेछु, र मिश्रका सबै देवताहरूका विरुद्धमा म इन्साफ गर्नेछु । म परमप्रभु हुँ । तिमीहरू बसेका घरहरूमा त्यो रगत तिमीहरूका निम्ति चिन्ह हुनेछ । जब म त्यो रगत देख्नेछु तब तिमीहरूलाई चाहिँ छोडिदिनेछु, र मैले मिश्रलाई प्रहार गर्दा नाश गर्ने कुनै विपत्तिले तिमीहरूलाई छुनेछैन । त्यो दिन तिमीहरूका निम्ति एउटा स्मरणीय दिन हुनेछ, र तिमीहरूले त्यो दिन परमप्रभुको निम्ति चाड मनाउनेछौ । तिमीहरूले यो पुस्तौँसम्म एउटा रहिरहने विधि स्वरूप मान्नू ।”

प्रस्थान १२:११-१४

लाल समुद्रको चमत्कार

लाल समुद्रको अगि लहुरो लिएका मोशा

लाल समुद्र तर्दै इस्राएलीहरू

निस्तार-चाडको शक्तिद्वारा मिश्रबाट निस्केका इस्राएलीहरू लाल समुद्रको अगि आइपुगे, र त्यहाँ तिनीहरूले पाल टाँगेर बसे । ठीक त्यही बेला फारोको मन बद्लियो र तिनले ६०० असल-असल रथहरू र मिश्रका अरू सबै रथहरू लिएर इस्राएलीहरूलाई खेदे । इस्राएलीहरू डराएर परमेश्वरलाई पुकार्दै, मोशाको विरुद्धमा यसो भनेर गनगनाए, “उजाड-स्थानमा मर्नुभन्दा त बरु हामीलाई मिश्रीहरूकै सेवा गर्न छोडिदिएको भए असल हुनेथियो ।” परमेश्वर स्वयम्‌ले हामीहरूका निम्ति लड्नुहुनेछ भन्दै मोशाले इस्राएलीहरूलाई आश्वासन दिए ।

परमेश्वरले भन्नुभएअनुसार मोशाले आफ्नो हातलाई समुद्रतिर पसारे । तब समुद्रको पानी दुई भाग भयो, र समुद्रमा ओबानो जमिन देखियो । परमेश्वरले रातभरि जोडले पूर्वी बतास चलाइदिनुभयो र समुद्रलाई ओबानो जमिनमा परिणत गरिदिनुभयो । समुद्रको पानी दुई भाग भयो, र इस्राएलीहरू समुद्रको बीचबाट ओबानो जमिनमा हिँडेर गए, र पानी तिनीहरूका दाहिने र देब्रेपट्टि तिनीहरूका निम्ति पर्खाल भयो । मिश्रीहरू इस्राएलीहरूलाई समुद्रसम्मै खेदे, तब परमेश्वरले तिनीहरूका रथका पाङ्ग्राहरू फुस्काइदिनुभयो र तिनीहरूलाई ती रथहरू चलाउन कठिन भयो ।

बिहानको मिरमिरेमा परमेश्वरको वचनअनुसार मोशाले आफ्नो हात समुद्रमाथि पसार्दा, समुद्र फेरि फर्केर आफ्नो ठाउँमा आयो । त्यस बेला मिश्रीहरू त्यसको विपरीत दिशातिर भाग्न खोजे, तर परमेश्वरले तिनीहरूलाई समुद्रमै फ्याँकिदिनुभयो । यता इस्राएलीहरूले भने सुरक्षितसाथ जमिनमा अवतरण गरे । परमेश्वरको यस्तो महान् शक्ति देखेका इस्राएलीहरूले, परमेश्वरको भय मान्दै मोशामाथि विश्वास गरे ।

• लाल समुद्र विभाजन गर्ने चमत्कार (‘द टेन कमान्डमेन्ट्स’ चलचित्रको एक दृश्य)

अमालेकीहरूसँगको युद्ध

गड अफ भिक्ट्रि, <जोन एभरेट मिलिस>, सन् १८७१ मोशाले आफ्नो हात माथि उचालिराख्दा, अमालेकीविरुद्धको युद्धमा इस्राएल विजयी भयो ।

इस्राएलीहरू सीनको उजाड-स्थान हुँदै रपीदीममा आइपुग्दा, अमालेकीहरूले इस्राएललाई आक्रमण गरे । मोशाले यहोशूलाई सेनापति बनाएर युद्धमा पठाए, र आफूचाहिँ हारून र हूरलाई लिएर डाँडाको टाकुरामा गए । मोशाले आफ्ना हात माथि उचालिराख्दा इस्राएलीहरू विजयी हुन्थे । तर तिनले आफ्ना हात तल झार्दा अमालेकीहरू विजयी हुन्थे । जब मोशाका दुवै हात थाके, तब हारूनले एकापट्टिबाट र हूरले चाहिँ अर्कोपट्टिबाट तिनका हात सूर्यास्तसम्म थामिराखे । अन्ततः यहोशूका सेनाले युद्ध जिते ।

युद्धपछि, मोशाले परमेश्वरलाई धन्यवाद चढाएर एउटा वेदी बनाए, र त्यसको नाउँ ‘यहोवा निस्सी’ अर्थात् ‘परमप्रभु मेरो झण्डा’ राखे ।

मोशाले पहिलो पटक दश आज्ञा प्राप्त गरेका

मुख्य लेख: दश आज्ञा

इस्राएलीहरू भेला भएको समयमा परमेश्वरले सीनै पर्वतबाट ओर्लनुभएर दश आज्ञा घोषणा गर्नुभयो । परमेश्वरको सोर सीधै सुन्यो भने मरिने हो कि भनेर इस्राएलीहरू साह्रै डराए । यसैले तिनीहरूले मोशालाई परमेश्वरको तर्फबाट उहाँको वचन सुनाइदिन आग्रह गरे । त्यो समयमा परमेश्वरलाई आमने-सामने भेट गरेका व्यक्तिचाहिँ मोशा मात्र थिए । मानिसहरूले परमेश्वरको आवाजलाई गर्जनको रूपमा सुने, तर मोशाले चाहिँ त्यो सुनेर ठीकसँग बुझे । परमेश्वरले मानिसहरूलाई तिनीहरूका पालतिर जान लगाउनुभयो, र मोशालाई चाहिँ छुट्टै बोलाउनुभयो । त्यसपछि उहाँले ३ चरणका ७ वटा चाडहरू लगायत सबै नियम र विधिहरू सिकाउनुभयो । मोशाले मानिसहरूलाई परमेश्वरको वचनहरू सुनाउँदा, तिनीहरूले एकैसाथ परमेश्वरका सबै वचनहरू पालन गर्ने कुरा बताए ।

व्यवस्था र आज्ञा लेखिएका शिला-पाटीहरू दिन परमेश्वरले मोशालाई सीनै पर्वतमा बोलाउनुभयो । त्यस दिनदेखि, मोशा सीनै पर्वतमा उक्लिए र त्यहाँ तिनले केही नखाईकन ४० दिन र ४० रात बिताए । परमेश्वरले उहाँ आफ्ना प्रजामाझ बस्ने इच्छाका साथ एउटा पवित्रस्थान(पवित्र वासस्थान) बनाउन मोशालाई आज्ञा गर्नुभयो । उहाँले मोशालाई पवित्रस्थानको संरचना, आकार, आकृति र सामग्रीबारे विस्तृत रूपमा देखाउनुभयो र त्यसैअनुसार बनाउन भन्नुभयो । साथै उहाँले तिनलाई ढुङ्गाका दुई वटा पाटी अर्थात् दश आज्ञाका शिला-पाटीहरू ल्याउन भन्नुभएर त्यसलाई महा-पवित्रस्थानभित्र करारको सन्दूकमा राख्न लगाउनुभयो । त्यसपछि उहाँले गवाहीको सन्दूकमा भएका दुई करूब(स्वर्गदूत)हरूको बीचमा भएको कृपा-आसनमा मोशासित भेट गर्ने, र त्यहीँबाट इस्राएलीहरूका लागि सबै आज्ञाहरू दिने कुरा बताउनुभयो । परमेश्वरले सीनै पर्वतमा मोशासित कुराकानी गरिसक्नुभएपछि, उहाँका आफ्नै औँलाले लेखेका दुई वटा शिला-पाटी(दश आज्ञा)हरू उहाँले तिनलाई दिनुभयो ।

• सीनै पर्वतमा दश आज्ञा प्राप्त गरेका मोशा(द टेन कमान्डमेन्ट्स नामक चलचित्रको एक दृश्य)

सुनको बाछाको मूर्तिलाई पुजेको घटना

सुनको बाछाको मूर्तिलाई पुजेका इस्राएलीहरू

<सीनै पर्वतमा मोशा>, दानिएले दा भोल्तेर्रा(Daniele da Volterra), सन् १५४५-१५५५

मोशा ४० दिनसम्म सीनै पर्वतबाट नओर्लेकाले मानिसहरू हारूनकहाँ आए, र मोशालाई के भयो भन्ने कुरा थाहा नभएकोले अब तिनीहरूलाई डोऱ्याउनका लागि देवताहरू बनाउन लगाए । मानिसहरूले आफूसँग भएका सबै सुनका कुण्डल ल्याए र हारूनले त्यसलाई पगालेर त्यसबाट बाछा आकारको एउटा मूर्ति बनाए । तिनीहरूले बाछाकै सामु एउटा वेदी बनाए, र त्यस सुनको बाछालाई ‘तिनीहरूलाई मिश्रबाट निकालेर ल्याउने देवता’को संज्ञा दिए । तिनीहरू त्यहाँ खानपान गर्नलाई बसे, अनि त्यसपछि मोजमा डुब्नलाई उठे । हारूनले यसो भनेर घोषणा गरे, “भोलि परमप्रभुको निम्ति एउटा चाड हुनेछ ।”

भ्रष्ट भएर मूति पुजेका मानिसहरूदेखि परमेश्वर क्रोधित हुनुभयो र तिनीहरूलाई भस्म गर्नेछु भन्नुभयो । मोशाले परमेश्वरलाई त्यसो नगर्न बिन्ती गर्दा, परमेश्वरले तिनको साँचो मन देख्नुभएर कुनै विपत्ति झार्नुभएन ।

जब मोशा सीनै पर्वतबाट तल ओर्लिए, तब मानिसहरूले सुनको बाछा आकारको मूतिलाई पुजिरहेको तिनले देखे । मोशा रीसले चूर भए, र तिनले शिला-पाटीलाई पर्वतको फेदीमा फ्याँकेर फुटाइदिए । त्यसपछि जब तिनले परमेश्वरको पक्षमा भएका र नभएकाहरूलाई छुट्ट्याए, तब लेवीका सन्तानहरू परमेश्वरको पक्षमा उभिए । अनि तिनै लेवी कुलका सन्तानहरूद्वारा मोशाले, सुनको बाछा पुज्नेहरूलाई दण्ड दिए । त्यस दिन ३,००० जना मानिसहरू मारिए ।

दोस्रो पटक दश आज्ञाको शिला-पाटी प्राप्त गरेका

मोशाले परमेश्वरकहाँ गएर इस्राएलीहरूको पापको निम्ति पश्चात्ताप गर्दै यसो भनेर क्षमा मागे, “तापनि तपाईंले तिनीहरूको पाप क्षमा गर्नुहुन्छ होला– हुन्न भनेता, तपाईंले लेख्नुभएको पुस्तकबाट मेरो नाउँनिशानै मेटिदिनुहोस् ।” तब परमेश्वरले जवाफ दिनुभयो, “जसले मेरो विरुद्धमा पाप गरेको छ, त्यसलाई नै म आफ्नो पुस्तकबाट मेटिदिनेछु ।”

मोशाले इस्राएलीहरूलाई परमेश्वरको आज्ञाअनुसार तिनीहरूका गहनाहरू फुकाल्न भने । अनि परमेश्वरले तिनलाई पहिलेकै जस्ता ढुङ्गाका दुई वटा पाटी काटेर सीनै पर्वतमा उक्लन भन्नुभयो । यसरी मोशाले सबै कुरा पालन गरेकाले परमेश्वर सीनै पर्वतमा ओर्लनुभयो । अनि परमेश्वरले आफ्ना प्रजासित करार बाँध्ने कुरा बताउनुभयो । उहाँले तिनीहरूलाई यस्तो आज्ञा दिनुभयो: “कुनै देवता-देवीहरू नमान्नू, खोपेर कुनै किसिमको मूर्ति नबनाउनू, सातौँ दिन शबाथ मान्नू, अखमिरी रोटीको चाड मान्नू, साताहरूको चाड मान्नू र अन्न भित्र्याउने चाड मान्नू ।” मोशा त्यहाँ परमेश्वरसँग चालीस दिन र चालीस रात रहे । तिनले न त रोटी खाए न पानी पिए । पहिलो पटकको शिला-पाटीमा लेखिएको उही करारका वचन अर्थात् दश आज्ञा परमेश्वरले दोस्रो शिला-पाटीमा पनि लेखिदिनुभयो । पवित्र पात्रोअनुसार सातौँ महिनाको १०औँ दिनमा मोशा दोस्रो पटकको दश आज्ञाका शिला-पाटीहरू लिएर सीनै पर्वतबाट ओर्लिए । यो दिन नै प्रायश्चितको दिनको उत्पत्ति बन्यो ।

कोरहको र तिनका दलहरूको विद्रोह

मोशा र हारूनविरुद्धमा विद्रोह गरेको कोरह र तिनका मानिसहरूको विनाश

लेवी कुलका कोरह, अनि रूबेन कुलका दातान, अबीराम र ओनले पूजाहारी पदको लालसा गर्दै २५० जना अगुवाहरूसँगको मिलोमतोमा एउटा छुट्टै दल बनाई मोशा र हारूनविरुद्ध विद्रोह गरे । यसरी तिनीहरूले आफ्नो पद र ओहदालाई भुलेर बाँडिन खोजेकाले मोशाले तिनीहरूलाई हप्काए तर केही सीप लागेन ।

जब कोरह र तिनका दलहरू मोशा र हारूनको विरुद्धमा जम्मा भए, तब परमेश्वरको महिमा प्रकट भयो । परमेश्वरले कोरह र तिनका दललाई एकै चोटि भस्म गर्न लाग्नुभएकोले उहाँले मोशा र हारूनलाई तिनीहरूका पालबाट पर हट्न भन्नुभयो । तिनीहरू त्यहाँबाट हट्नासाथ धरती फाट्यो । अनि धरतीले आफ्नो मुख बाएर तिनीहरू र तिनीहरूका घरानाहरू अर्थात् कोरहतर्फका सबै मानिसहरू र तिनीहरूका मालताललाई समेत निलिहाल्यो । परमेश्वरकहाँबाट बर्सिएको आगोले २५० जना अगुवाहरूलाई भस्म गऱ्यो ।

भोलिपल्ट इस्राएलीहरूका जम्मै समुदायले मोशा र हारूनका विरुद्धमा यसो भनेर गनगनाए, “तपाईंहरूले नै परमेश्वरका प्रजालाई मार्नुभएको हो ।” तब परमेश्वर क्रोधित हुनुभएर ती मानिसहरूमाथि पनि विपत्ति झारिदिनुभयो । त्यो विपत्तिमा १४,७०० जना मानिसहरू मारिए ।

मोशाको गल्ती

चट्टानमा हिर्काउँदै मोशा, निकोलस पौसिन<Nicolas Poussin> सन् १६४९

इस्राएलीहरू कादेशमा बसिरहेका बेला त्यहाँ पिउने पानी थिएन । मानिसहरूले मोशा र हारूनसित यसो भन्दै गनगनाए, “मिश्रबाट किन हामीलाई यस खराब ठाउँमा ल्याउनुभयो ?” परमेश्वरले मोशा र हारूनलाई भन्नुभयो, “यो लहुरो लिएर समुदायलाई जम्मा गर । तिनीहरूका आँखाकै सामुन्ने यस चट्टानलाई हुकुम गर्‌ र चट्टानबाट पानी निस्कनेछ ।”

अनि मोशा र हारूनले चट्टानको सामुन्ने मानिसहरूलाई जम्मा गरे र भने, “सुन, ए विद्रोही मानिस हो ! के यही चट्टानबाट हामी(मोशा र हारून) तिमीहरूका निम्ति पानी निकालिदिऔं ?” अनि मोशाले आफ्नो हात उठाएर दुई पल्ट आफ्नो लहुरोले चट्टानलाई हिर्काए । तब त्यहाँबाट प्रशस्त पानी फुटेर निस्क्यो, अनि समुदाय र तिनीहरूका गाईबस्तुले पिए । तर परमेश्वरले मोशा र हारूनलाई भन्नुभयो, “मैले तिनीहरूलाई दिने देशमा तिमीहरूले यस समुदायलाई पुऱ्याउन पाउनेछैनौ ।” त्यसको कारणचाहिँ परमेश्वरको शक्तिबाट भएको घटनाद्वारा तिनीहरूले आफ्नो महिमा गरे । अन्तत: मोशा र हारून कनानको भूमिमा प्रवेश गर्न सकेनन् ।

विषालु सर्प र काँसाको सर्प

परमेश्वरले मोशालाई एउटा काँसाको सर्प बनाएर त्यसलाई एउटा खामामा झुण्ड्याउन भन्नुभयो, र जसले त्यसलाई हेर्छ उसलाई

इस्राएलीहरू एदोम देशलाई फेरो मारेर जान भनी होर पर्वतबाट लाल समुद्रको बाटो भएर कनानतिर लागे, जुनचाहिँ सजिलो र छोटो बाटो थिएन । तब मानिसहरू साह्रै अधीर बने, र तिनीहरूले परमेश्वर र मोशाविरुद्ध गनगनाउन लागे । परमेश्वरले ती मानिसहरूका बीचमा विषालु सर्पहरू पठाइदिनुभयो, र सर्पले मानिसहरूलाई डसे, र तिनीहरूमध्ये धेरै जना मरे । अनि मोशाकहाँ आएर मानिसहरूले आफ्नो पाप स्वीकारे । उहाँले तिनीहरूबाट ती सर्पहरू हटाइदेऊन् भनी परमेश्वरसमक्ष प्रार्थना गर्न मोशालाई अनुरोध गरे । जब मोशाले मानिसहरूका निम्ति प्रार्थना गरे, तब परमेश्वरले तिनलाई काँसाको सर्पको एउटा प्रतिमा बनाएर त्यसलाई एउटा खामामा झुण्ड्याउन भन्नुभयो । अनि सर्पले डसेकाहरूले त्यसलाई हेरेपछि तिनीहरू बाँच्नेछन् भन्ने वचन दिनुभयो । त्यो समयमा इस्राएलीहरूलाई बचाएको चाहिँ काँसाको सर्पले होइनकि “त्यसलाई(काँसाको सर्पलाई) हेरमा बाँच्नेछन्” भन्ने परमेश्वरको वचनले हो । तर पछि गएर मानिसहरूले काँसाको सर्पलाई नै पुज्न थाले ।

मोशाले यहोशूलाई उत्तराधिकारी नियुक्त गरे

मुख्य लेख: यहोशू (व्यक्ति)

परमेश्वरले मोशालाई बोलाउनुभएर, मोआबको मैदानबाट यरीहोको पारि भएको नेबो डाँडामा कनानको भूमि हेर्न लगाउनुभयो । साथै उहाँले मोशालाई, तिनी कनानको भूमिमा प्रवेश गर्न नपाईकनै नेबो डाँडामा निधन हुने कुरा बताउनुभयो । उहाँले तिनलाई आफ्नो उत्तराधिकारीचाहिँ यहोशूलाई नियुक्त गर्न पनि भन्नुभयो । तब परमेश्वरको वचनअनुसार, मोशाले आफ्ना हात यहोशूमाथि राखेर तिनलाई आफ्नो उत्तराधिकारी नियुक्त गरे ।

मोशाको अन्तिम उपदेश

मिश्रदेश छोडेको ४० वर्षपछिको ११औँ महिनाको पहिलो दिनमा, मोशा र इस्राएलीहरू यर्दनको पूर्वबाट मोआबको मैदानमा आइपुगे । त्यहाँ मोशाले इस्राएलीहरूलाई आफ्नो अन्तिम उपदेश दिए । साथै तिनले विगतको उजाड-स्थानको ४० वर्षलाई फर्केर हेरे । तिनले भने, “मानिस रोटीले मात्र होइन, तर परमेश्वरको मुखबाट निस्केको हरेक वचनले जीवित रहँदछ ।” तिनले मानिसहरूलाई परमेश्वरको डर मान्न र उहाँको मार्गमा हिँड्न आग्रह गरे । किनभने अन्तमा तिनीहरूकै भलो होस् भनेर नै परमेश्वरले तिनीहरूलाई त्यस उजाड-स्थानको बाटो हिँडाउनुभएको थियो । अझ भन्नुपर्दा, तिनीहरूले जीवनभर पालन गर्नुपर्ने परमेश्वरका नियम र विधिबारे पनि तिनले विस्तृत रूपमा बताए । जस्तै, दश आज्ञा, चाडहरू, दशांश इत्यादि ।

मोशाले बारम्बार मानिसहरूलाई शिक्षा दिए, कि परमेश्वरले चाहनुहुने कुरा भनेकै मानिसहरूले परमेश्वरलाई आफ्नो सारा हृदयले र प्राणले सेवा गरून् र उहाँको आज्ञा र विधि मानून्, जुनचाहिँ तिनीहरूकै हितका लागि हो ।

यसैकारण अब हे इस्राएली हो, परमप्रभु तिमीहरूका परमेश्वरले तिमीहरूबाट चाहनुभएका कुरा यी नै हुन्: तिमीहरूले आफ्ना परमप्रभु परमेश्वरको डर मान, उहाँका सबै मार्गमा हिँड, उहाँलाई प्रेम गर, आफ्नो सारा हृदय र प्राणले परमप्रभु तिमीहरूका परमेश्वरको सेवा गर, र तिमीहरूका हितको लागि मैले आज तिमीहरूलाई आदेश गरेकापरमप्रभुका आज्ञा र विधिहरू मान ।

व्यवस्था १०:१२-१३

परमेश्वरको आज्ञा मानेमा जहाँ गए पनि आशिष् पाउन सकिन्छ भनेर मोशाले बताए । मोशाले लेवीहरूलाई आफूले लेखेको व्यवस्थाको पुस्तक सुम्पिदिए र त्यसलाई गवाहीको रूपमा करारको सन्दूकको छेउमा राख्न भने ।

मोशाको मृत्यु भएको र तिनलाई दफन गरिएको नेबो डाँडा

मोशाको मृत्यु

नेबो डाँडामा मोशाको मृत्यु भयो र त्यहीँ तिनलाई गाडियो । तिनको मृत्यु हुँदा तिनी १२० वर्षका थिए । तिनका आँखा कमजोर भएका थिएनन्, तिनको बल पनि घटेको थिएन । त्यस समयदेखि इस्राएलीहरूमा मोशाजस्तो कोही अगमवक्ता खडा भएको छैन, जसलाई परमप्रभुले मुखामुख चिन्नुहुन्थ्यो । इस्राएलीहरूले शोक र विलाप गर्दै मोशाको लागि ३० दिनसम्म विलाप गरे ।

मोशाको जीवनको सारांश

जीवनी	द टेन कमान्डमेन्ट्स नामक चलचित्रको एक दृश्य	मुख्य घटनाहरू	बाइबलका पदहरू
जन्म र महलको जीवन (४० वर्ष)		・फारोले हिब्रू बालक(छोरा)लाई मार्न आदेश दिए ・लेवी कुलका बुबा-आमाबाट जन्मिए ・नील नदीमा मिश्री राजकुमारीद्वारा भेट्टाइए ・मिश्रकी राजकुमारीका धर्मपुत्रको रूपमा महलमा जीवन सुरु गरे ・मिश्रको सारा विद्यामा शिक्षा हासिल गरे ・आफ्नै जातिका मानिसलाई दुर्व्यवहार गरेको एक जना मिश्रीको हत्या गरे (उमेर ४० वर्ष)	प्रस १:२२; प्रस २:१-१५; प्रे ७:२०-२८
गोठालो जीवन (४० वर्ष)		・मिद्यान देशतिर भागे ・पूजाहारी यित्रोका घरमा गोठालोको जीवन जिए ・यित्रोकी छोरी सिप्पोरासित विवाह गरे (छोरा: गेर्शोम, एलीएजर) ・होरेब पर्वतमा परमेश्वरद्वारा बोलाइए (उमेर ८० वर्ष)	प्रस २:२१-२२; प्रस ३
प्रस्थान र उजाड-स्थानको जीवन(४० वर्ष)		・फारोको सामना गरे ・निस्तार-चाड माने र मिश्रबाट प्रस्थान गरे ・लाल समुद्रको चमत्कार	प्रस ७-१४
		・सीनै पर्वतमा दश आज्ञा प्राप्त गरे ・पवित्र वासस्थान बनाए र पूजाहारी र लेवीहरू नियुक्त गरे ・यहोशूलाई उत्तराधिकारी नियुक्त गरे ・नेबो डाँडामा निधन (उमेर १२० वर्ष)	प्रस ३१:१८; गन्ती २७:१८-२०; व्य ३४:७-१०

नयाँ करार बाइबलमा मोशा

पुरानो करार र नयाँ करारबीच छाया र वास्तविकताको सम्बन्ध छ । पुरानो करारको समयमा देखा परेका मोशाले नयाँ करारको समयमा येशूज्यूलाई सङ्केत गर्दछन् । त्यसैले बाइबलमा येशूज्यलाई मोशाजस्तै अगमवक्ता भनिएको छ ।

“र उहाँले तपाईंहरूका निम्ति अघिबाटै नियुक्त गर्नुभएको ख्रीष्ट, अर्थात् येशूलाई पठाइदिनुहुन्छ । मोशाले भनेका थिए, ‘परमप्रभु परमेश्वरले मलाई खड़ा गर्नुभएजस्तै तिमीहरूका दाजुभाइहरूका माझबाट एक जना अगमवक्ता तिमीहरूका निम्ति खड़ा गर्नुहुनेछ। उहाँले तिमीहरूलाई जे-जे भन्नुहुनेछ ती सबै कुरा तिमीहरूले सुन्नुपर्छ । . . .’ शमूएलदेखि लिएर त्यसपछिका सबै अगमवक्ताहरू जत्तिले बोलेका छन्, ती सबले यिनै दिनहरूको घोषणा गरेका छन् ।”

प्रेरित ३:२०-२४

यो दृष्टिकोणबाट हेर्दा, मोशाका कार्यहरू येशूज्यूका कार्यहरूका छाया हुन् । हामीले मोशा र येशूज्यूको जीवनलाई तुलना गर्ने हो भने उहाँहरूबीच जन्मदेखि नै धेरै समान पक्षहरू रहेको पाउनेछौं ।

मुख्य लेख: मोशा र येशूज्यू

शिक्षा

परमेश्वरबाट बोलावट पाउनुअघि मोशा एक गोठालो थिए र तिनी बोल्नमा सिपालु थिएनन् । तर परमेश्वरबाट बोलावट पाएपछि, तिनी ६ लाख जना इस्राएलीहरूलाई डोऱ्याएर कनानमा डोऱ्याउने अगुवा बने । योद्वारा, परमेश्वरबाट बोलावट प्राप्त गर्नेहरूलाई, परमेश्वरले मिशन पूरा गर्ने शक्ति दिनुहुन्छ भन्ने यथार्थता पनि जान्न सकिन्छ । परमेश्वरले संसारका बुद्धिमान र शक्तिशाली मानिसहरूलाई होइन तर विनम्र हुने र शक्ति दिनुहुने परमेश्वरमा विश्वास गर्नेहरूलाई प्रयोग गर्नुहुन्छ ।

नयाँ करार बाइबलको हिब्रूको पुस्तकमा मोशालाई विश्वासका पुर्खा भनेर अभिव्यक्त गरिएको छ । मोशाचाहिँ मिश्री राजकुमारीका छोराको रूपमा हुर्किएका भए पनि तिनले मिश्रको सम्पत्ति, शक्ति र सम्मानलाई त्यागेर परमेश्वरका मानिसहरूसँग थिचोमिचोमा पर्न रोजे । किनभने तिनले संसारको

क्षणिक सुखविलासलाई भन्दा परमेश्वरबाट पाउने इनामतिर आफ्नो दृष्टि लाएका थिए ।

जवान भएपछि विश्वासद्वारा मोशाले फारोकी छोरीका छोरा कहलाइन इन्कार गरे । पापको क्षणिक सुख भोग्नुभन्दा बरु परमेश्वरका मानिसहरूसँग थिचोमिचोमा पर्न तिनले रोजे । मिश्रदेशको धन-सम्पत्तिभन्दा ख्रीष्टको निम्ति निन्दित हुन तिनले मूल्यवान् सम्पत्ति ठाने । किनभने तिनले आफ्नो दृष्टि इनामतिर लाएका थिए । राजाको क्रोधसँग नडराएर विश्वासद्वारा तिनले मिश्रदेश छोड़े । किनकि अदृश्य हुनुहुनेलाई देखेझैँ गरी तिनी स्थिर रहे । ज्येष्ठलाई नाश गर्नेले तिनीहरूलाई छुन नपाऊन् भनेर तिनले विश्वासद्वारा निस्तार-चाडको विधि पालन गरे र रगत छर्के ।

NNRV (नेपाली नयाँ संशोधित बाइबल) हिब्रू ११:२४-२८

केवल परमेश्वरप्रतिको विश्वासद्वारा, शक्तिशाली फारोको सामना गरेका मोशाले, अन्ततः निस्तार-चाड मानेर तिनले, जेठो मर्ने विपत्ति र मिश्रको दासत्वबाट इस्राएलीहरूलाई छुटकारा दिलाए ।

मिश्रबाट निस्केपछि, परमेश्वर र मानिसहरूबीच मध्यस्तकर्ता भएर मोशाले इस्राएलीहरूलाई परमेश्वरको इच्छा सुनाए र सबै इस्राएलीहरूको तर्फबाट परमेश्वरकहाँ गए । इस्राएलीहरूले कुनै गल्ती गर्दा तिनले परमेश्वरको सामु घोप्टो परेर तिनीहरूका पाप क्षमा गर्न आग्रह गरे । यसरी इस्राएलीहरूले गनगन र गुनासो गरे तापनि मोशाले तिनीहरूको हेरचाह गरे, र तिनीहरूलाई कनानमा डोऱ्याउन आफूलाई समर्पित गरे । बाइबलमा मोशालाई ‘पृथ्वीभरिमा सबैभन्दा विनम्र व्यक्ति’ र ‘परमेश्वरका सारा घरानामा दासको रूपमा विश्वस्त व्यक्ति’को रूपमा दर्शाइएको छ ।

परमेश्वरप्रतिको मोशाको विश्वास, स्वर्गीय इनामको आशा, र आफ्ना जातिप्रतिको प्रेमचाहिँ स्वर्गीय कनानको चाह गर्दै विश्वासको उजाड-स्थानमा हिँडिरहेका सन्तहरूका निम्ति असल उदाहरण हो ।

सम्बन्धित भिडियो

• प्रवचन : महासचिव पास्टर गिम जु छलको प्रवचन: परमेश्वरको मुक्तिको कार्य पूरा गर्ने शक्तिको स्रोत

• प्रवचन : महासचिव पास्टर गिम जु छलको प्रवचन: परमेश्वरको बोलावट

यो पनि हेर्नुहोस्

• मोशा र येशू
• उजाड-स्थानको जीवन
• निस्तार-चाड
• लाल समुद्र