शबाथ-दिन

शबाथ-दिनचाहिँ परमेश्वरले ६ दिनको सृष्टि कार्यपछि सातौँ दिनमा विश्राम गर्नुभएको कुराबाट उत्पन्न भएको परमेश्वरको आज्ञा हो । परमेश्वरले दश आज्ञामध्ये चौथो आज्ञाको रूपमा “शबाथ-दिन पवित्र मान्नुपर्छ भनी याद राख्नू” भन्नुभयो ।

येशूज्यूले नयाँ करारको शबाथ-दिन मानेर उदाहरण देखाउनुभयो । त्यो उदाहरणलाई पछ्याउँदै सुरुको मण्डलीका प्रेरितहरू र सन्तहरूले पनि नयाँ करारको शबाथ-दिन माने । हामीले युगको अन्त्यसम्मै शबाथ-दिन मान्नुपर्छ भनेर बाइबलमा लेखिएको छ । शबाथ-दिनचाहिँ परमेश्वर र उहाँका प्रजाबीचको चिन्ह र अनन्त विश्रामको प्रतीक हो । यसकारण नयाँ करारको शबाथ-दिन मान्नेहरू मात्र स्वर्गको राज्यमा प्रवेश गर्न सक्नेछन् ।

व्युत्पत्ति

शबाथ-दिनको अर्थ विश्राम गर्ने दिन हो । हिब्रू भाषामा शबाथलाई ‘शाबात्’(שַׁבָּת)^[१] भनिन्छ, जुन ‘शावात्’(שָׁבַת)^[२] भन्ने शब्दबाट व्युत्पन्न भएको हो, जसको अर्थ ‘कामबाट आराम, विश्राम’^[३] हो । ग्रीकमा यसलाई ‘शाबातोन’(σαββάτων) भनिन्छ ।

शबाथको उत्पत्ति

परमेश्वरले ६ दिनसम्म आकाशमण्डल र पृथ्वी सृष्टि गर्नुभएर सातौँ दिनमा विश्राम गर्नुभएको कुराबाट शबाथको उत्पत्ति भयो । उहाँले सातौँ दिनलाई आशिष् दिनुभएर त्यसलाई पवित्र तुल्याउनुभयो ।^[४] अर्थात् सातौँ दिन शबाथ-दिन मान्नेहरूले आशिष् पाउनेछन्^[५] र पवित्र तुल्याइनेछन् भन्ने अर्थ हो । मोशाको समयमा, परमेश्वरले शबाथलाई दश आज्ञामध्ये चौथो आज्ञाको रूपमा तोक्नुभयो र यो दिनलाई सृष्टिकर्ताको शक्ति सम्झना गर्ने दिन भन्नुभयो ।

“शबाथ-दिन पवित्र मान्नुपर्छ भनी याद राख्नू । छ दिनसम्म परिश्रम गरेर आफ्ना सबै काम गर्नू, तर सातौँचाहिँ दिन परमप्रभु तिमीहरूका परमेश्वरको निम्ति शबाथ-दिन हो ... किनकि छ दिनमा परमप्रभुले आकाश, पृथ्वी, समुद्र र तिनमा भएका सबै थोक बनाउनुभयो, तर सातौँ दिनमा चाहिँ विश्राम गर्नुभयो । त्यसकारण परमप्रभुले शबाथ-दिनलाई आशिष् दिनुभयो, र त्यसलाई पवित्र गर्नुभयो ।

प्रस्थान २०:८-११

परमेश्वरले आफ्ना प्रजालाई शबाथ-दिन मान्नू भन्ने आज्ञा दिनुहुँदैपिच्छे, आकाश र पृथ्वी सृष्टि गर्नुभएको कुरा उल्लेख गरिएको छ ।^[६] यसरी शबाथ मान्दैपिच्छे परमेश्वरले हामीलाई उहाँको अर्थात् सृष्टिकर्ताको शक्तिलाई सम्झने गर्ने गराउनुहुन्छ । सृष्टिकर्ता परमेश्वरलाई पुज्ने सही तरिका भनेकै शबाथ-दिन पवित्र रूपले मान्नु हो ।

पुरानो करारको शबाथ-दिन

पुरानो करारको समयमा पूजाहारीहरूले शबाथमा थुमा काटेर त्यसलाई रगतसहित होमबलि, अन्न-बलि र तेलले मुछेको मसिनो पीठोको अर्घ-बलि चढाउने गर्थे ।^[७] साथै तिनीहरूले १२ वटा रोटी बनाएर त्यसलाई निखुर सुनको टेबिलमा परमेश्वरको सामु टक्र्याउँथे ।^[८] आम मानिसहरूले चाहिँ कुनै काम नगरीकन शबाथ-दिन मान्ने गर्थे ।^[९] मानिसले मात्र काम नगर्ने होइनकि सो दिन गाईबस्तुलाई पनि काममा लगाउँदैनथे, यहाँसम्म कि चुल्होमा आगोसमेत बाल्दैनथे ।^[१०]

नयाँ करारको शबाथ-दिन

शबाथ-दिन मान्नुभएका येशूज्यू

*बिरामीहरूलाई निको पार्नुभएका ख्रीष्ट*, कार्ल हेन्रिक ब्लोक : येशूज्यूले शबाथमा बिरामीहरूलाई निको पार्नुभयो ।

पुरानो करारको व्यवस्थाको शबाथचाहिँ नयाँ करारको समयमा पूरा हुने कार्यको छाया हो ।^[११]^[१२] शबाथ-दिनमा थुमाको बलिको रगतचाहिँ पुरानो करारको बलिको वास्तविकताको रूपमा येशूज्यूले मानव-जातिको मुक्तिको निम्ति रगत बगाउनुहुने कुरालाई दर्शाउने नमूना थियो ।^[१३] त्यसैले वास्तविकता प्रकट भएको नयाँ करारको समयमा त्यसउप्रान्त शबाथ-दिनमा पशु बलि गर्न आवश्यक परेन । त्यतिका समयसम्म हरेक शबाथमा यरूशलेम मन्दिरमा गरिँदैआएको थुमा बलि, अब भने गर्न आवश्यक छैन तर हामीले आत्मा र सत्यतामा आराधना गर्नुपर्छ भनेर येशूज्यूले सिकाउनुभयो ।^[१४] अनि हरेक शबाथमा बाइबल बोकेर आराधना गर्नुपर्ने कुराको उदाहरण देखाउनुभयो ।

उहाँ नासरतमा आउनुभयो, जहाँ उहाँ हुर्कनुभएको थियो । उहाँ आफ्नो आदतअनुसार शबाथ-दिनमा सभाघरमा जानुभयो, र पढ्नलाई खडा हुनुभयो ।

लूका ४:१६

येशूज्यू आत्मिक प्रधान पूजाहारी^[१५] हुनुभए तापनि उहाँले पुरानो करारको समयका पूजाहारीहरूले झैँ थुमा बलि गरेर शबाथ मान्नुभएन, तर सभाघरमा जानुभएर बाइबलद्वारा मानिसहरूसित तर्क गर्नुभयो । ‘आफ्नो आदतअनुसार’ भन्ने अभिव्यक्तिलाई हेर्दा, येशूज्यूले एक-दुई चोटि मात्र होइन तर हरेक चोटि शबाथ मान्नुभयो भन्ने यथार्थता जान्न सकिन्छ ।^[१६]^[१७]

साथै शबाथ-दिनमा अन्य कामकाज गर्न निषेध गर्ने व्यवस्थालाई पनि येशूज्यूले परिवर्तन गरिदिनुभयो । येशूज्यूका चेलाहरूले शबाथमा अन्नका बाला टिपेर खाए, र येशूज्यूले शबाथमा बिरामीहरूलाई निको पार्नुभयो । यो देखेर, पुरानो करारको व्यवस्थालाई जोड दिने ती यहूदीहरूले येशूज्यूलाई, शबाथको नियम उल्लङ्घन गरेको आरोप लगाए । तर शबाथका प्रभु हुनुभएका येशूज्यूले आफ्ना चेलाहरूको पक्षमा रहेर प्रतिकार गर्नुभयो, र बिरामीहरूलाई निको पार्ने काम गर्नुभयो ।^[१८] शबाथमा परमेश्वरलाई आराधना गर्ने धर्मविधि येशूज्यूद्वारा पूर्ण रूपमा परिवर्तन भएकोले नयाँ करारको समयका सन्तहरूले येशूज्यूको उदाहरणलाई पछ्याउँदै हरेक शबाथमा आत्मा र सत्यतामा आराधना गरे ।^[१९]

शबाथ-दिन मानेका प्रेरितहरू

येशूज्यूको स्वर्गारोहणपछि पनि, प्रेरितहरू र सुरुको मण्डलीका सन्तहरूले नयाँ करारको शबाथ-दिन माने । येशूज्यूको स्वर्गारोहणपछि ख्रीष्टलाई विश्वास गरेर प्रेरित बनेका पावलले येशूज्यूको उदाहरणलाई पछ्याउँदै आफ्नो आदतअनुसार हरेक हप्ता शबाथ-दिन माने ।^[२०]

पावल आफ्नो आदतअनुसार तिनीहरूकहाँ भित्र गए, र तीन सातासम्म धर्मशास्त्रबाट तिनीहरूसँग बहस गर्दैरहे । “ख्रीष्टलाई अवश्य दुःख भोग्नु र मृतकबाट जीवित हुनुपर्थ्यो, र यी नै येशू, जसको सुसमाचार म तपाईंहरूलाई सुनाउँछु, उहाँ नै ख्रीष्ट हुनुहुन्छ” भन्ने कुराको अर्थ खोलिकन तिनले प्रमाणित गरिदिए ।

प्रेरित १७:२-३

प्रेरित पावलले “मेरो अनुसरण गर्ने होओ, जसरी म ख्रीष्टको अनुसरण गर्दछु” भनेका छन् ।^[२१] येशूज्यूको शिक्षामा आज्ञाकारी भएका प्रेरितहरूको उदाहरणलाई पछ्याउँदै नयाँ करारको समयका सन्तहरूले पनि शबाथ-दिन पवित्र रूपमा मान्नुपर्छ ।

हामीले संसारको अन्त्यसम्म मान्नुपर्ने शबाथ-दिन

हामीले संसारको अन्त्यसम्म शबाथ-दिन मान्नुपर्छ भनेर येशूज्यूले सिकाउनुभयो ।

येशू जैतून डाँडामा बस्नुहुँदा चेलाहरू एकान्तमा उहाँकहाँ आएर सोधे, “हामीलाई भन्नुहोस्, यी कुरा कहिले हुनेछन्, र तपाईंको आगमन र यस युगका अन्त्यको चिन्ह के हुनेछ ?” ... “हिउँदमा वा शबाथमा तिमीहरू भाग्न नपरोस् भनी प्रार्थना गर । किनकि त्यस बेला यस्तो महासङ्कष्ट हुनेछ, जो जगत्को सुरुदेखि अहिलेसम्म भएको छैन, न त फेरि कहिल्यै हुनेछ ।”

मत्ती २४:३-२१

चेलाहरूले युगको अन्त्यबारे येशूज्यूलाई सोध्दा उहाँले “जगत्‌ सुरु भएदेखि अहिलेसम्म नभएको महासङ्कष्ट हुनेछ, र त्यस बेला हिउँदमा वा शबाथमा भाग्न नपरोस् भनी प्रार्थना गर” भन्नुभयो । हिउँदमा अत्यधिक जाडोले गर्दा सन्तहरूलाई भागदौड गर्न निकै कष्ट हुने, अनि शबाथ-दिनमा चाहिँ सन्तहरूले शबाथको आराधना पवित्र रूपले गर्नुपर्ने भएकोले येशूज्यूले यस्तो वचन दिनुभएको हो । यो कुराद्वारा, परमेश्वरका प्रजाले अन्तिम महासङ्कष्ट आउने अन्त्यको दिनसम्मै शबाथ मान्नुपर्छ भन्ने कुरा प्रमाणित हुन्छ ।

येशूज्यूचाहिँ आदिदेखि अन्त्यसम्म सबै कुरा देख्नुहुने परमेश्वर हुनुहुन्छ ।^[२२] परमेश्वरका प्रजाले युगको अन्त्यसम्म शबाथ-दिन मान्न आवश्यक नपर्ने भए येशूज्यूले “हिउँदमा वा शबाथमा तिमीहरू भाग्न नपरोस् भनी प्रार्थना गर” भनेर भन्नुहुने नै थिएन ।

यसकारण नयाँ करारको समयमा शबाथ-दिन मान्न आवश्यक छैन भन्नु भनेको येशूज्यूको शिक्षाविपरीतको जिद्दी मात्र हो । नयाँ करारको समयमा अर्थात् येशूज्यूको क्रूसीकरणपछि शबाथ-दिन रद्द भनेर बाइबलमा कतै पनि लेखिएको छैन । परमेश्वरका प्रजाले येशूज्यूको शिक्षालाई याद गर्दै युगको अन्त्यसम्म शबाथ-दिन मान्नुपर्छ ।

शबाथको आशिष्

परमेश्वरका प्रजाको चिन्ह

परमेश्वरका प्रजालाई चिनाउने स्पष्ट चिन्ह नै शबाथ-दिन हो । सन्तहरूले शबाथ-दिनद्वारा, उनीहरूलाई पवित्र तुल्याउनुहुने परमेश्वरलाई चिन्दछन् । त्यसै गरी परमेश्वरले पनि शबाथ मान्नेहरूलाई आफ्ना प्रजाको रूपमा स्वीकार्नुहुन्छ ।^[२३]

“तैंले इस्राएलीहरूलाई यसो पनि भन्नू: तिमीहरूले निश्चय मेरा शबाथहरू मान्नू । तिमीहरू र मेरो बीचमा यो एउटा चिन्ह हुनेछ, कि म, परमप्रभु नै, तिमीहरूलाई पवित्र गर्दछु भनी तिमीहरूले थाहा पाओ । ‘तिमीहरूले शबाथ मान्नू, किनभने तिमीहरूका निम्ति त्यो पवित्र हो । त्यो अपवित्र गर्ने निश्चय नै मारिओस् । जस-जसले त्यस दिन केही कामकाज गर्ला त्यो आफ्ना मानिसहरूबाट बहिष्कृत हुनेछ । छ दिनसम्म कामकाज गरिओस्, तर सातौँ दिनचाहिँ विश्रामको शबाथ हो, जो परमप्रभुको निम्ति पवित्र हो । जस-जसले शबाथमा केही कामकाज गर्ला त्यो मारिनैपर्छ’ ।”

प्रस्थान ३१:१३-१५

पुरानो करारको समयमा, शबाथ नमान्नेहरू निश्चय नै मारिनुपर्ने त्यस्तो परमेश्वरको दृढ इच्छा थियो ।^[२४] यसमा, आफ्ना प्रजालाई शबाथद्वारा पवित्र तुल्याएर मुक्तितर्फ डोऱ्याउन चाहनुहुने परमेश्वरको इच्छा समावेश छ ।

हर्ष र खुशीको दिन

शबाथ मान्नेहरूले पाउने आशिष्‌बारे यशैया अगमवक्ताले यशैया अध्याय ५६मा वर्णन गरेका छन् ।

“त्यो मानिस धन्यको हो जसले यो गर्दछ, त्यो मानिस, जो यस कुरामा स्थिर रहन्छ, जसले शबाथ-दिन बिटुलो नपारी मान्छ, र आफ्नो हात कुनै पनि खराब गर्नबाट अलग राख्छ ... मेरा शबाथहरू पालन गर्ने, मलाई इच्छा लागेको काम गर्ने, र मेरो करारलाई दृढतापूर्वक समात्ने नपुंसकहरूलाई म मेरो मन्दिर र त्यसका पर्खालहरूभित्र छोराछोरीहरूभन्दा पनि अझ असल स्मारक तुल्याउनेछु, र तिनीहरूलाई अझ असल नाउँ दिनेछु । म तिनीहरूलाई कहिल्यै नकाटिने अनन्तको नाउँ दिनेछु । र परमप्रभुको नाउँलाई प्रेम गर्न र ख्रीष्टलाई परमप्रभुसँग बाँधेर उहाँको सेवा गर्न सक्ने विदेशी र शबाथ-दिनलाई अपवित्र नगरी शबाथ-दिन पालन गर्छन् मेरो प्रार्थनाको घरमा तिनीहरूलाई खुशी देओ । परमप्रभुको सेवा गर्न, परमप्रभुको नाउँलाई प्रेम गर्न र उहाँको आराधना गर्न, शबाथ-दिन बिटुलो नपारी मान्न र मेरो करार पालन गर्न परमप्रभुमा बाँधिएका सबै विदेशीहरूलाई म मेरो पवित्र पर्वतमा ल्याएर मेरो प्रार्थनाको घरमा आनन्दित तुल्याउनेछु । तिनीहरूका होमबलि र बलिदानहरू मेरो वेदीमा ग्रहणयोग्य हुनेछन्, किनकि मेरो भवन सबै जातिहरूका निम्ति प्रार्थनाको घर भनिनेछ ।”

यशैया ५६:२-७

शबाथ-दिन मान्नेहरूलाई परमेश्वरले खुशीसाथ परमेश्वरको पवित्र पर्वतमा ल्याउनुहुनेछ र तिनीहरूको बलिदान(आराधना)लाई खुशीसाथ ग्रहण गर्नुहुनेछ भनिएको छ । यशैया अध्याय ५८मा चाहिँ, शबाथ-दिन मान्नेहरूले परमेश्वरमा रमाहट पाउनेछन् भनेर लेखिएको छ ।^[२५]

अनन्त विश्रामको चिन्ह

सन्तहरूले स्वर्गको राज्यमा पाउने अनन्त विश्रामको चिन्ह नै शबाथ हो ।^[२६] उत्पत्तिको पुस्तकमा लिखित ६ दिनको सृष्टि कार्यचाहिँ परमेश्वरले ६,००० वर्षसम्म गर्नुहुने आत्मिक सृष्टि कार्यसम्बन्धी अगमवाणी हो ।^[२७] ६ दिनको सृष्टिको कार्यपछि सातौँ दिनमा परमेश्वरले विश्राम लिनुभएको कुराचाहिँ मुक्तिको कार्य समाप्त भएपछि पूरा हुने १,००० वर्षको विश्राम सम्बन्धी अगमवाणी हो । प्रेरित यूहन्नाले, मुक्तिको प्रबन्ध समाप्त भएपछि विश्राम हजार वर्ष आउने कुरालाई ‘एक हजार वर्षसम्म राज्य गर्नेछन्’ भनेर व्यक्त गरेका छन् ।^[२८] खासमा मुक्ति पाउने प्रजाले सदासर्वदा राज्य गर्नेछन् ।^[२९] तर यहाँचाहिँ एक हजार वर्ष राज्य गर्नेछन् भनेर लेखिनुको कारणचाहिँ विश्राम हजार वर्ष आउनुअघि ६,००० वर्षको लामो मुक्तिको कार्य हुनेछ भन्ने कुरा बुझाउनको निम्ति हो । योचाहिँ शबाथ-दिनअघि ६ दिनसम्म काम गर्नु, अनि शबाथ वर्षअघि ६ वर्षसम्म खेती गर्नुजस्तै हो ।^[३०]

विश्राम हजार वर्षचाहिँ अनन्त विश्राममा जोडिन्छ । त्यसैले उत्पत्तिको पुस्तकमा हेर्ने हो भने ६ दिनको सृष्टिपछिको सातौँ दिनको अन्त्यबारे कतै पनि उल्लेख गरिएको छैन । ६ दिनको विषयमा चाहिँ ‘साँझ पऱ्यो र बिहान भयो’ भनेर लेखिएको छ^[३१] तर सातौँ दिनमा चाहिँ ‘साँझ पऱ्यो र बिहान भयो– सातौँ दिन’ भनेर लेखिएको छैन । यो नै सातौँ दिन, शबाथ-दिनले अनन्त विश्रामलाई जनाउँछ भन्ने अर्थ हो । अनन्त विश्रामको चिन्ह रहेको शबाथ-दिन नियमित र पवित्र रूपले मान्नेहरूले स्वर्गको राज्यमा प्रवेश गरी अनन्त विश्राम उपभोग गर्नेछन् ।

बाइबलको शबाथ-दिन शनिबार हो

परमेश्वरले सुरुदेखि तोकिदिनुभएको आशिषित र पवित्र शबाथ-दिन नै सातौँ दिन हो । हिजोआज अधिकांश मण्डलीहरूले आइतबार आराधना गर्छन्, तर बाइबल र इतिहास लगायतका विभिन्न प्रमाणहरूलाई हेर्ने हो भने बाइबलको आराधनाको दिन रहेको शबाथ-दिनचाहिँ शनिबार हो ।

आधार १. बाइबल

पात्रोमा हेर्ने हो भने सातौँ दिन रहेको शबाथ-दिनचाहिँ शनिबार हो । बाइबलमा लिखित येशूज्यूको पुनरुत्थानको दृश्यद्वारा पनि यो कुरालाई निश्चित गर्न सकिन्छ ।

शबाथ-दिन बितेपछि ... हप्ताको पहिलो दिनको बिहानै उहाँ जीवित भई उठ्नुभएपछि उहाँ पहिले मरियम मग्दलिनीकहाँ देखा पर्नुभयो । तिनीबाट येशूले सात वटा भूतहरू निकाल्नुभएको थियो ।

मर्कूस १६:१-९

येशूज्यू हप्ताको पहिलो दिनमा पुनरुत्थान हुनुभयो भनेर बाइबलमा लेखिएको छ । यहाँ हप्ताको पहिलो दिनले शबाथ बितेपछि आउने दिनलाई जनाउँछ । किनभने ‘शबाथ-दिन बितेपछि हप्ताको पहिलो दिन’ भनेर लेखिएको छ (मर्क १६:१-२) । यसकारण येशूज्यू शबाथको भोलिपल्ट पुनरुत्थान हुनुभएको कुरा जान्न सकिन्छ । येशूज्यू आइतबार पुनरुत्थान हुनुभएको कुरा प्रायः सबैलाई राम्ररी थाहा छ । सरल नेपाली बाइबल, मर्कूस १६:९मा “येशू आइतबार बिहानै मरेकाबाट बिउँतनुभएपछि ...” भनेर लेखिएको छ । यदि शबाथ-दिन बितेपछि आइतबार आउँछ भने शबाथ-दिन निश्चय नै शनिबार हो । यसकारण बाइबलको शबाथ-दिन शनिबार हो ।

आधार २. क्याथोलिक सिद्धान्तको पुस्तक

आइतबारको सेवा गर्ने रोमन क्याथोलिक मण्डलीले पनि बाइबलको शबाथ-दिन शनिबार हो भनी स्वीकार्दछ ।

“ अन्य उदाहरणहरूको कुरा गरिरहन आवश्यक छैन, के प्रत्येक ख्रीष्टियानहरू आइतबारलाई पवित्र मान्न र अनावश्यक कार्यबाट आफूलाई टाढा राख्न बाध्य छैनन् र ? हाम्रा सम्पूर्ण पवित्र कार्यहरूमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा व्यवस्थामा यो विधि पालन गर्नु होइन र ? तर तपाईंले बाइबलको उत्पत्तिदेखि प्रकाशसम्म पढ्नुभयो भने आइतबारलाई पवित्र मान्न स्वीकृति दिने एउटा पङ्क्ति पनि भेट्टाउनुहुनेछैन । धर्मशास्त्रले हामीलाई शनिबारलाई धार्मिक विधिको रूपमा पालन गर्न जोड दिएको छ, जुन दिन हामी कहिल्यै पवित्र रूपले पालन गर्दैनौं । “

— द फेथ अफ आवर फादर्स, जेम्स कार्डिनल गिब्बन्स, ट्यान बुक्स एन्ड पब्लिसर्स, सन् १९८०, पेज नं. ७२-७३

“ “मैले बाइबलको उत्पत्तिको पहिलो पददेखि प्रकाशको अन्तिम पदसम्म पढेको छु, तर आइतबारको दिनलाई पवित्र मान्नू भन्ने त्यस्तो कुनै पनि अभिलेख भेटेको छैनँ । बाइबलमा उल्लेख गरिएअनुसार, हप्ताको पहिलो दिन आइतबारलाई मान्नू भनिएको छैन तर हप्ताको अन्तिम दिन शनिबारलाई मान्नू भनिएको छ ।” “

— द फेथ अफ मिलियन्स, जोन ए. ओ’ब्रायन, आवर सन्डे भिजिटर, Inc., सन् १९७४, पेज १३७

यसरी आइतबार आराधना गर्नेसम्बन्धी वचन बाइबलमा कहीँ पनि छैन । बाइबलको शबाथ-दिन निश्चय नै शनिबार हो ।

आधार ३. ऐतिहासिक अभिलेख

ई.पू. ६३मा पोम्पेको रूपमा परिचित रोमी सेनापति पोम्पिउसले यरूशलेमको विजयबारे लेखेका दुई ऐतिहासिक पुस्तकहरूलाई तुलना गर्ने हो भने बाइबलको शबाथ-दिन शनिबार रहेको कुरा जान्न सकिन्छ ।

यहूदीहरू सातौँ दिन शबाथमा काम गर्दैनन् भन्ने कुराको फाइदा उठाएर पोम्पीले यरूशलेममाथि विजय गरेको कुरा पहिलो शताब्दीका यहूदी इतिहासकार योसेफसले लेखे । जब पोम्पेले सेनालाई नेतृत्व गरी यरूशलेमलाई घेरा हाले, तब यहूदीहरूले आफ्नो सहरको प्रतिरक्षा मात्र गर्दै, सातौँ दिन शबाथमा कुनै आक्रमण नगरेका कुरा पनि तिनले बताए । हरेक शबाथमा रोमीहरू चूपचाप मन्दिर वरपरका बेँसी र उपत्यकातिर बसेर हातहतियारहरू ढुवानी गर्ने गर्थे । अन्ततः ३ महिनाभित्र यरूशलेम मन्दिर कब्जा गरियो ।^[३२]

यहूदीहरूले ‘शनिको दिन’मा कुनै कामकाज नगर्ने भएकाले रोमीहरूका लागि यरूशलेमको पर्खाल भत्काउन धेरै नै सजिलो थियो भनेर रोमी इतिहासकार क्यासियस डियोले तेस्रो शताब्दीको सुरुतिर लेखेका थिए ।^[३३]

यो नै, यहूदीहरूले शबाथको रूपमा मान्ने गरेको सातौँ दिनलाई रोमीहरूले शनिको दिनको रूपमा शनिबारमा मान्ने गर्थे भन्ने अर्थ हो । तसर्थ येशूज्यू र प्रेरितहरूले मान्नुभएको शबाथ-दिनचाहिँ शनिबार थियो भन्ने कुरा प्रष्ट हुन्छ ।

आधार ४. दैनिक बोलीचाली

शबाथ-दिन शनिबार हो भन्ने कुरा केही भाषाका शब्दार्थमा पनि देख्न सकिन्छ । स्पेनी भाषामा शनिबारलाई ‘साबादो(sábado) अर्थात् शबाथ भनिन्छ । निम्न तालिकाचाहिँ हिब्रू शब्द शबाथ’को अर्थ शनिबार हो भन्ने कुराका केही उदाहरणहरू हुन् ।

Language	Saturday Notation
स्पेनी	Sábado (स्याबादो)
पोर्चुगिज	Sábado (स्याबादु)
ईटालेली	Sabato (साबातो)
ग्रीक	Σάββατο(सावातो)
पोलिश	Sobota (सोबोता)
क्रोएसियाली	Subota (सुबोता)
बुल्गेरियाली	Събота (सबोता)
इन्डोनेसियाली	hari Sabtu(हारी साब्तु)

शबाथप्रति हरेक सम्प्रदायको दृष्टिकोण

यहूदी धर्म

यहूदी शबाथचाहिँ शुक्रबारको सूर्यास्तबाट सुरु भएर शनिबारको सूर्यास्तमा समाप्त हुन्छ । शबाथमा कुनै कामकाज गर्नुहुँदैन भन्ने पुरानो करारको व्यवस्थाअनुसार अहिले पनि इस्राएल देशमा सरकारी कार्यालय, रेस्टुरेन्ट र बजारहरू शनिबारमा बन्द हुन्छन् अनि बस, रेल लगायत अन्य सार्वजनिक यातायातहरू पनि ठप्प हुन्छन् ।^[३४] शुक्रबारको दिन घाम अस्ताउनुअघि प्रत्येक घरमा दुई वटा मैनबत्ती बालिन्छ, र शबाथ सुरु हुने बेलामा तिनीहरू शबाथको रोटी र दाखमद्यद्वारा रात्री भोजन गर्छन्, जसलाई ‘हाला’ भनिन्छ । शबाथलाई कडाइका साथ पालन गर्ने कट्टर यहूदीहरूलाई, बिजुलीको स्विच अन/अफ गर्न समेत निषेध छ । त्यसैले प्रायःजसो घरहरूमा बत्तीहरू स्वचालित रूपमा बन्द गर्ने उपकरणहरू राखिएका हुन्छन् । शबाथ-दिनमा बटन थिच्न नपरोस् भनेर होटल तथा ठूला भवनहरूका प्रत्येक तलाहरूमा स्वचालित रूपमा रोकिने लिफ्ट राखिएको हुन्छ ।^[३५]

एल् अल् इस्राएल वायुसेवाले शबाथ-दिनमा उडानहरू भर्दैन । विमानस्थलहरूले पनि उडान र अवतरण बन्द गर्ने भएकाले वायुसेवा कम्पनीहरूले शबाथ-दिनभन्दा अघि वा पछि आफ्नो समयतालिका मिलाउनुपर्ने हुन्छ । अझ, कट्टर यहूदीहरू बसोबास गर्ने क्षेत्रमा त, विदेशी अथवा अन्य क्षेत्रका मानिसहरू शबाथ-दिनमा त्यो क्षेत्रमा प्रवेश नगरून् भनेर त्यस क्षेत्रको प्रवेशद्वार नै बन्द गरिएको हुन्छ । तैपनि यदि त्यहाँ कुनै कार घुस्यो भने यहूदीहरूले त्यो कारलाई ढुङ्गा हानेर तोडफोड गरिदिन्छन् ।^[३६]^[३७]

क्याथोलिकवाद

बाइबलमा शबाथ-दिन शनिबार हो भनिएको छ तर क्याथोलिक मण्डलीले प्रभुको दिन(आइतबार) आराधना गर्ने सिद्धान्त बनाएर लागू गऱ्यो ।

“ तर बाइबलमा चाहिँ आइतबार होइनकि शनिबार भनेर उल्लेख गरिएको छ । यसकारण आफ्नो मण्डलीचाहिँ अन्य मण्डलीजस्तो होइन तर बाइबलअनुसार छ भनेर दाबी गर्ने गैर-क्याथोलिकहरूले पनि शनिबारको सट्टा आइतबारकै दिनमा आराधना गर्नु चासोको विषय होइन र ? साँच्चै विरोधाभासपूर्ण छ । तर यस्तो परिवर्तनचाहिँ प्रोटेस्टेन्टवादको उदय हुनुभन्दा करीब १५औँ शताब्दीअघि लागू भएको थियो, अनि त्यस बेला यो प्रथा विश्वव्यापी रूपमा मान्ने गरिन्थ्यो । यो प्रथा बाइबलको अभिलेखमा नभएर क्याथोलिक मण्डलीको अधिकारमा केन्द्रित भए तापनि तिनीहरूले यो प्रथालाई निरन्तरता दिँदैआएका छन् । “

— द फेथ अफ मिलियन्स, जोन ओ’ब्रायन, आवर सन्डे भिजिटर, Inc., सन् १९७४, पेज नं. ४००-४०१

वास्तवमा आइतबार सूर्य पूजा गर्ने दिन थियो, तर क्याथोलिक मण्डलीले चाहिँ सुरुका ख्रीष्टियानहरूले ख्रीष्टको पुनरुत्थान र पवित्र आत्मा आगमन भएको आइतबारको दिनलाई ‘प्रभुको दिन’को रूपमा सम्झना गर्थे भनेर जिद्दी गर्छ ।^[३८]

दश आज्ञामध्ये चौथो आज्ञा रहेको शबाथ-दिनलाई, क्याथोलिक मण्डलीले जथाभावी परिवर्तन गरिदियो । यति मात्र होइन, यसले पाँचौँ शताब्दीतिर दश आज्ञालाई अलि यथोचित रूपले वर्गीकरण गर्नुपर्छ भन्ने बहानामा ‘शबाथ-दिन पवित्र मान्नुपर्छ भनी याद राख्नू’ भन्ने आज्ञालाई “परमप्रभुको दिन पवित्र मान्नुपर्छ भनी याद राख्नू” भन्ने आज्ञामा परिवर्तन गरिदियो ।^[३९]

प्रोटेस्टेन्टवाद

केल्विनवादी आस्था समाविष्ट ‘द वेस्टमिन्स्टर कन्फेशन अफ् फेथ’को अध्याय २१का अनुसार, प्रोटेस्टेन्टहरूको दाबी यस प्रकार छ : “शबाथ-दिनचाहिँ संसारको सृष्टि भएदेखि येशूज्यूको पुनरुत्थानसम्म हप्ताको अन्तिम दिनको रूपमा रहँदैआएको थियो । तर येशूज्यूको पुनरुत्थानपछि यसलाई हप्ताको पहिलो दिन(आइतबार)मा परिवर्तन गरियो ।^[४०] तिनीहरूले प्रेरित २०:७^[४१] र १ कोरिन्थी १६:२^[४२] को वचनलाई उल्लेख गर्दै, सुरुको मण्डलीले हप्ताको पहिलो दिन रहेको आइतबारमा आराधना गरेका थिए भनेर जिद्दी गर्छन् ।^[४३] तर प्रेरित अध्याय २०को वचनचाहिँ पुनरुत्थानको दिनलाई सम्झना गर्नेबारे हो भने १ कोरिन्थी अध्याय १६को वचनचाहिँ यरूशलेममा विशेष भेटी सहयोग गर्नेबारे हो, साप्ताहिक रूपमा आइतबार आराधना गर्नेबारे होइन ।

विश्राम मण्डली

सेभेन्थ डे एड्भेन्टिस्ट चर्च(विश्राम मण्डली)ले, सूर्यास्तदेखि दिनको सुरुआत हुन्छ भनेर मान्ने यहूदी परम्परालाई पछ्याउँछ, र शबाथ-दिनचाहिँ शुक्रबारको सूर्यास्तदेखि सुरु भएर शनिबारको सूर्यास्तमा समाप्त हुन्छ भनी दाबी गर्दछ । त्यसैले तिनीहरू शुक्रबार साँझ, शनिबार बिहान र दिउँसो आराधना गर्ने गर्छन् । साथै विश्राम मण्डलीले शबाथचाहिँ परमेश्वर र उहाँका प्रजाबीचको चिन्ह हो भन्ने बाइबलको वचनलाई उद्धृत गर्दै शबाथ परमेश्वरको छाप हो भनेर पनि दाबी गर्दछ ।^[४४]